Շուշին Մեր Հաղթանակի Լուսապսակն է

Զրույցը՝ Հերմինե Ավագյանի

1988-ի Արցախյան շարժումը ժողովրդիս միասնական կամքի դրսեւորումն էր, երբ 70 երկար տարիներ ադրբեջանական կապաքնքներում հեծող Արցախը ազատություն էր տենչում: Շուշի բերդաքաղաքի ազատագրումն Արցախյան պայքարում բեկումնային էր. Մի իրադարձություն, որի մասին բազմիցս խոսվել ու դեռ շատ երկար կխոսվի՝ որպես հայոց պատմության փառավոր մի էջ՝ կտակված սերունդներին, հավերժությանը: Շուշիի ազատագրումը գերնպատակ էր, հանուն որի միավորվել էր զինված հայությունը:

1992-ին արցախյան քաղաքական հակամարտությունը արդեն վերածվել էր զինված ընդհարումների: ԽԱՀՄ-ի փլուզումից հետո իրավիճակը թեժ էր, իսկ անկախություն հռչակած լեռնային Ղարաբաղին Ադրբեջանը հրետանու ուժով փորձում էր ճնշել: Շուշին թշնամու համար վերածվել էր հենակետի, որտեղից նա կրակի տարափի տակ էր առնում մայրաքաղաք Ստեփանակերտը: Ելքը մեկն էր՝ Շուշին պետք է ազատագրվի, պետք էր դիմել հակահարձակման: Կարագյավ գյուղից մինչեւ Քիրս՝ մոտ 40 կիլմետր ձգվող ռազմաճակատի գծով նախատեսվում էր հարձակման 4 ուղղություն:

Առաջինը Հյուսիսային ուղղությունն էր, հրամանատար՝ Վալերի Չիթչյան, երկրորդը՝ Շոշի՝ Արկադի Կարապետյանի հրամանատարությամբ, երրորդը Սամվել Բաբայանի հրամանատարությամբ Հարավային ուղղությունն էր, իսկ չորրորդը Ջանհասան- Քյոսալարինը՝ հրամանատար Սեյրան Օհանյան: Ռազմական գործողությունների ղեկավար էր նշանակվել ինքնապաշտպանական ուժերի հրամանատար Արկադի Տեր-Թադեւոսյանը, որին կոչում էին «կոմատոս», ով դեռեւս մայիսի 4ին էր ստորագրել հարձակման հրամանը,սակայնհարձակումըհետաձգվելէրինչ-ինչպատճառներով: Շուշիի ազատագրման ծրագիրը կրում էր «Հարսանիք լեռներում» ծածկանունը, որը սկսվեց մայիսի 8-ին: Հայ զինվորները մայիսի 9ի լուսաբացին հաղթանակած մտան Շուշի բերդաքաղաք եւ քշնամու ձեռքերով ավերված սուրբ Ամենափրկիչ եկեղեցու գմբեթին կարոտով ու հպարտությամբ շողաց Հայոց եռագույնը:

Ռազմական գործողությունը բացառիկ էր ու հաջողված, նրա հաղթապսակը բարձրացրեց հայ զինվորի մարտական ոգին ու մշեց նրան նորանոր հաղթանակների՝ վախ ու խուճապ առաջացնելու հակառակորդի շարքերում…

Շուշին դարձաւ մեր հերոսական ազատամարտի հաղթական ավարտի հաղթական մեկնարկը: Ժողովրդի մեջ իշխող «Մենք պարտադրված ենք հաղթել» հաստատամտությամբ: Շուշիի ազատագրումով մենք առաջին քայլը: կատարեցինք պատմական արդարության վերականգնման ճանապարհին:Շուշիի ազատագրումը պատասխան էր 1920թ. Մարտի հայկական կոտորածների:

Փողհարվելով որպես համամիութենական առողջարանային քաղաք՝ խորհրդային իշխանության տարիներին Շուշին կորցրել էր իր ազգային դիմագիծը: Ամեն ինչ արվում էր Շուշին «ադրբեջանական տնտեսական, մշակութայինշ հոգեւոր վերածնունդը անշրջելի ընդացք ստացված Ս. Ամենափրկիչ եկեղեցու ազատատրմամբ:

Այսօր 19 երկար տարիներ են անցել Շուշիի ազատագրման փառավոր օրից. 19 տարիներ որոնց ընթացքում քաղաքը հասցրել է բուժել իր վերքերի մի մասը եւ առ օրս շարունակում է զարգանալ՝ ի հեճուկս թշնամու եւ բոլոր չար ուժերի:

Շուշիի ազատագրման մասին զրուցենք Հայ Առաքելական եկեղեցու Արցախի թեմի առաջնորդ Պարգեւ արքեպիսկոպոս Մարտիրոսյանի հետ:

1. Շուշիի ազատագրման խորհուրդը. Նրա պատմական եւ քաղաքական նշանակությունը արցախահայութեան եւ ընդհանրապես հայ ժողովրդի համար:

-Նախ սկսենք Շուշիի հնագոյն պատմությունից: Քաղաքի մասին առաջին գրավոր տեղեկություններն ունենքարաբական աղբյուրներից: Երբ որ 7րդ դարում սկսվեց արաբական արշավանքները դեպի հարավային Կովկաս, արաբները հայտնվեցին նաեւ Հայաստանում: Նրանք իրենց աղբյուրներում վկայում են Շուշիի ամրոցի մասին: Այդ Ժամանակ Շուշիիում կար բերդ որին նրանք կոչում էն Քարքարաբերդ, այսինքն՝ «քարքարոտ բերդ»:

Երեւի բերդն այդ ժամանակներում հայտնի է եղել, թէ չէ արաբներն այդքան չէին տպավորվի… Պատմական ընթացքում Շուշին հետզհետե մեծ համբավ է ձեռք բերել, վերածվել է հզոր հոգեւոր, մշակութային ու կրթական կետրոնի: Հայկական աղբյուրներից տեղեկանում ենք, որ 19-20-րդ դարերում այն ունեցել է մեծագույն համբավ: Շուշիում մենք ունեցել 21 օրաթերթ, 2 տպարան, թատրոն, ծխական դպրոց, կանց զիմնազիա, ռելական ուսումնարան: Շուշին ծննդ է տվել մի շարք նշանավոր հայերի՝ Լեո Մուրացան, Պողոս նուբար փաշա եւ շատ-շատ ուրիշներ, ովքեր փառք են բերել մեր ազգին:

1920 թվականի մարտ ամսին Ստալինի դրդմամբ ազերիների բանակը մտավ Շուշի եւ երեք օրվա ընթացքում 30,000 հայերի կոտորեց, հետո սկսեց աստիճանաբար ադրեջանացնել քաղաքը: Ժամանակին հայաբնակ քաղաքում 1988-ին հայերի թիվն ընդամենը 1920 էր դարձել, իսկ ազերիներինը՝ 1Օ.ՕՕՕ:

Շարժման ընթացքում Շուշին ռազմական հենակետ էր դարձել թշնամու համար, որտեղից հակառակորդը սպառնում էր կործանել Ստեփանակերտը: Կրակետը պետք էր չեզոքացնել: Ռազմական գործընթացքը Աստծո կամոք պսակվեց հաջողությամբ, որի ընթացքում փայլատակեց հայկական ռազմական միտքն ու ոգին: Անառիկ բերդն ազատագրվեց եւ այն դարձավ մեր հենարանը դեպի Մայր Հայաստան: Դրանից 9 օր հետո մենք միացանք Հայաստանին՝ շարունակելով մեր միասնական հաղթարշավը:

Շուշիի ազատագրումը մեծ խորհուրդ ունեցավ. Նախ վերադարձրինք մեր պատմական քաղաքը, երկրորդ՝ այս ռազմական հաղթանակը բեկում մտցրեց պատերազմի ընթացքին, մեզ համար դա հաստատումն եղախ այն իրողության, որ մենք աներեւակայելի պայմաններում կարող ենք հրաշքի նման հաղթանակ ունենալ եւ դա ինչու՞ չէ կարողացավ նաեւ կոտրել Ադրբեջանի բանակի ոգին:

2. Կարելի է ասել, որ Շուշիի նման անառիկ բերդը անհնարին էր թվում մեկ երկու օրում ազատագրելը. ըստ ձեզ՝ ինչպե՞ս դա կատարվեց:

-Կա մի քանի կարեւոր հանգամանք. առաջինը՝ բոլոր հավատում էին հաղթանակին, քանզի մենք այդ հաղթանակը կրում էինք մեր հոգիներում եւ երկրորդ՝ խիստ անհարժեշտություն էր այն որ բոլորս հասկանում էինք նրա նշանակությունը: Մենք միաբան էինք: Ի՞նչն է հետաքրքիր. մի քանի անգամ գործուղությունների սկիզբը հետաձգվել էր եւ դա զարմանալիօրեն կատարվեց Խաչի երեւման օրերին: Հայտնի է, որ 357 թվականի մայիսի 7-9ը Երուսաղեմում խաչը երեք օր ու գիշեր երեւացել էր երկնակամարին ու Աստծո միաջամտությա՞մբ չէ արդյոք, որ հենց այդ օրերին կատարվեւ Շուշիի ազատագրման գործողությունը: Աստված ինքն էր մեզ առաջնորդում դեպի հաղթանակ: Ռազմական գործողությունից առաջ մենք բոլոր զինվորներին խաչեր բաժանեցինք, նույնիսկ զրահատեխնիկայի վրա էին զինվորները խաչեր նկարում: Նրանք հավատով էին գնում մարտի: Ու Տիրոչ կամոք մենք նվազագույն կորուստներով հասանք հաղթանակի: Դա հրաշագործություն էր:’

3. Այսօր հայությունը տոնում է Արցախի անկախության 20-ամյակը: Տոնը դեռ չի ավարտվել, առջեւում Դեկտեմբեր 1Օ–ն է, երբ արցախահայությունը միահամուռ

հանրաքվելով արտահայտեց իր անկախ լինելու կամքը: Այս կապակցությամբ կ՝ուզէինք լսել ձեր խոսքը՝ ուղված աշխարհի հայությանը:

-Կարծում եմ՝ դա ազգիս վերջին 600 տարվա մեծագույն նվաճումներից էր: Նախ՝ մենք ունեցանք երկու անկախ հանրապետություններ, որը մեծ երեւոյթ էր: Անկախ պետություն ունենալը ցանկացած ազգի համար մեծ երազանք է, ինչը մենք ձեռք բերեցինք պատերազմի ու արյան գնով: Ուստի՝ մեզանից յուրաքանչյուրը պարտավոր է աչքի լույսի պես պահել ու պահպանել այն, ինչին հասել ենք: Բարեբախտաբար, շնորհիվ մեր ազգի, մեր բանակի, մենք կարողանում ենք օրեցօր շենացնել Արցախը եւ կարծում եմ՝ միասնականությամբ, ձեռք ձեռքի կկարողանանք նոր առաջընթաց արձանագրել: Դա մեր ապագա նվաճումների գրավականը կլինի:

/0 Comments/by
,

Winter 2012

/0 Comments/by

Discovering Ourselves, Discovering Armenia

For young Armenians today, our homeland can be seen in many different ways.

It is seen by some, as a destination visited on a family vacation, or with a graduating class.  Comparable to a coming-of-age Euro trip, these visits despite being limited in scope and depth, can spark an initial connection to a far-away land.

To others, Armenia evokes romantic sentiments of a hallowed land, almost too pristine to be real.  Captivated by flawless mental imagery, they may be too apprehensive to see it, lest they leave disappointed by reality.

To others, it is a foreign place on a map, or a country that exists—by default—on a list of places to be visited “when we get the chance.”

To still others Armenia is a fledgling nation with an ancient history, a country of treasures both hidden and in plain sight; treasures from the past and treasures that are just materializing.

Regardless of background or starting point, discovering Armenia is meaningful because it brings to reality the rich history and culture of our people.  It takes our history out of books and places it in a tangible context that is ours to experience.  The firsthand adventure of bringing to life the stories of our childhood has more value today than ever before, both in terms of feasibility and necessity.  It gives us a glimpse into understanding why we struggle and what it is we are struggling for.

We struggle today because we want a better future for our homeland—the land we want to make our homes in.  We struggle in solidarity with those who struggle within our nation’s borders.  We struggle to give our next generations an understanding of the previous chapters of our story.  We struggle because the beauties of our land are worth the struggle.

We struggle for our country because it is the unifier of our people and is the link between our past and future.

The journey of discovering Armenia is one that starts with the curiosity and drive of the individual.  Curiosity to learn, curiosity to visit.  Having the audacity to ask the not-so-simple questions, “Why am I here?”  Wanting to know, “Where am I from?”  Where do I belong?  Where do I want to make my life?”

The answers to these questions are provoking and are different from person to person, but they are found during the course of a journey.  That journey will lead to discoveries that will give you pride, purpose and determination.

That journey is a fun one.  It’s an eye-opening one.  It’s a frustrating one.  It’s a personal one.  It’s an empowering one.  It’s a challenging one.  It’s a rewarding one.

That journey is a life changing one.

/0 Comments/by
,

Armenia’s Independence Belongs to YOU

By Raffi Hamparian
In celebration of the 20th anniversary of Armenia’s independence from the Soviet Union on September 20, 2011

This day belongs to Armenian heroes.

To the farmer who feeds our nation.

To the mother who cares for our young.

To the teacher who educates our students.

To the baby who represents our future.

To the worker who builds our roads.

To the freedom fighter who gave us our Independence.

And yes – this day also belongs to you.

Here in America – in this nation– on our July 4th – our independence was born of a fight.

A fight against oppression.  A fight against tyranny.

And a fight FOR the American Dream.

Citizens – from George Washington – to the Minuteman soldier in Massachusetts won independence by risking everything.

Their homes.

Their wealth.

Their social status.

Their families

Their lives.

Armenia’s independence – now 20 years old – will be more brilliant, more genuine, when its leaders govern with this same spirit.

By willing to lose everything – Armenia’s leaders can gain everything for the Nation.

They can achieve – with your support – the Armenian Dream for all Armenians.

Yet – twenty years after Armenia regained its Independence – some have mistaken the meaning of this wonderful Independence Day.

Some have viewed our new found independence as a license, as a freedom:

Freedom to steal.

Freedom to rob.

Freedom to pillage.

Freedom to monopolize.

Freedom to sell out our national cause.

Freedom from the Rule of Law.

We know – here in Los Angeles and in the homeland – that Armenia’s Independence – is fragile.

We also know – in our hearts and in our minds – that twenty years on – Armenia needs a housecleaning.

We need to open our nation’s windows – to let fresh air in.

We need to open our nation’s curtains – to let the sun in.

We need to open our nation’s doors – to let new people in

Here in America we can encourage this housecleaning by declaring this.

Our national Independence – today and forever – belongs not to a few.

Not to the oligarch.

Not to the rich.

Not to the dirty politician.

Armenia’s Independence belongs to you.

Our Independence belongs to the majority – a MORAL MAJORITY in Armenia and in the Diaspora.

A moral majority that is waiting – perhaps too patiently –  for the fruits of Independence.

The freedom born of Independence.

The prosperity born of Independence.

The unity born of Independence.

A moral majority who believe that our Nation’s best days are ahead of us.

A moral majority who want to do good, be good.

This majority is who we are.

This majority is who you are.

This is our destiny.

And the truth is – our Independence will not be fully realized until all the people of Armenia have the right and freedom to pursue their very own Armenian Dream.

And that Armenian Dream will not simply appear one day.

It will not be handed to us. Granted to us. Delivered to us. Assigned to us. Emailed to us, Faxed to us, FedExd to us.

No.

We. Together. United.

With people of good will – of all political persuasions, from all backgrounds, of all ages, rich and poor alike.

We will have to force the spring to achieve the Armenian Dream.

And in so doing – we will honor the heroes of Armenia’s Independence – the farmer, the solider, the teacher, and the mother.

Getseh Azad, Angakh yev Miatsial Haiastan.

/0 Comments/by

The Hrayr Maroukhian Foundation: Social democracy in practice

Participants in the training list key issues facing their youth organizations.

A new foundation that promises something new in Armenia

YEREVAN — The Hrayr Maroukhian Foundation (HMF), a social democratic think tank founded in 2009 in the Republic of Armenia is a non-profit Armenian foundation committed to the development and advancement of public policy issues that espouse the basic values of social democracy through education, training, research, and regional and international cooperation.

The aims of the foundation are to contribute to and actively promote a comprehensive national, regional and international dialogue focusing on current political, economic and social developments and challenges, with a primary concentration on Armenia and the South Caucasus.

Participants in the Hrayr Maroukhian Training, May 2011, Dilijan.

Among its many diverse projects, the Foundation produces academic research papers to serve in political decision-making and policy, organizes conferences and round tables, publishes studies on social democracy and conducts trainings for young political leaders.

Since its creation, the HMF has initiated and executed several key projects.

In order to address a number of deeply rooted problems in the Republic of Armenia and ensure the development of social democracy, sufficient policy research needs to be developed. For this reason the Hrayr Maroukhian Foundation along with the Friedrich Ebert Foundation of Germany conducted a groundbreaking study on social reform in Armenia. The purpose of this study is to present an alternative vision for social reform in the country by developing feasible, financially sustainable policy options in the areas of housing, unemployment and health.

Through a designated working group of experts focusing on each specific policy area, this study aims to implement the populations’ right to quality housing, employment and accessible and affordable health care. The Hrayr Maroukhian Foundation is currently in the final phase of publishing the final policy paper in Armenian and English and will present it to government officials, political parties, academics, non-governmental organizations and foundations and international organizations at a conference in November 2011 in Yerevan.

Presenting the findings from one of the working groups.

As an important means for the dissemination of social democratic principles, the Foundation recently translated and published “Foundations of Social Democracy.” This book, originally printed in German, serves to provide individuals with a better understanding of the values, goals and the meaning of social democracy in the 21st century.  The book is available at the HMF offices in Yerevan and a full electronic version will also be available on its website www.maroukhianfoundation.org.

With the clear understanding that the youth have a key role to play in the empowerment of the country, the HMF organized a comprehensive three-day training seminar for twenty young political leaders in Dilijan, Armenia in May 2011. The training encompassed three main components for leadership building skills: Strategic Planning, Future Search and World Café.  The strategic planning session taught participants how to define the goals and objectives of the youth organizations they were active in, as well as finding the most productive methods in implementing those goals.

Trainer Bjorn Kulp leading the discussion.

Later, the young leaders took part in Future Search, which outlined methods to develop alternative futures by finding diverse ways for solving problems. The final component titled World Café aimed to foster problem solving dialogue in unconventional settings such as coffee shops. After three intensive days of training, participants left the seminar equipped with innovative techniques and a clearer vision of how to effectively work within their youth organizations.

Recently, HMF received a grant from the Norwegian Ministry of Foreign Affairs to produce a six part mini-series about the problems, challenges and achievements of Armenian women entitled “Women in Armenia.” Through these six half hour segments, to be aired on Yerkir Media in the fall, HMF plans to highlight the difficulties encountered by women in private and public life while at the same time showcasing the positive impact women have in the democratic development of their society. The segment topics to be covered include, women in politics, women in business, women in armed conflict, domestic violence against women, sexual harassment against women and women and health care.

In October 2011, the Foundation will be conducting a special training on social democracy. This project will focus on the basics of social democracy; European SD in the last two decades; debates about the future of SD and its relevance for Armenia. One of the authors of the book, “Foundations of Social Democracy,” Christian Krell will lead the training with a co-trainer for political leaders in Yerevan. During the training, the current political and economic situation in Armenia will be discussed.

Seminar participants taking part in the World Cafe training.

By conducting policy research, organizing training seminars and the dissemination of information, along with other innovative projects in the future, the Hrayr Maroukhian Foundation will lay the foundations for long-term, systematic solutions to social, political and economic problems and will contribute to the development of more transparent, accountable, equitable and prosperous societies.

For more information about the activities of the Hrayr Maroukhian Foundation, please visit: www.maroukhianfoundation.org or find us on Facebook at Hrayr Maroukhian Foundation.

/0 Comments/by

Reality and Necessity

Our groups’ time in Gyumri is quickly coming to an end, and before we make our way to Shushi I want to reflect on the city of Gyumri and its current condition.  Gyumri is Armenia’s second largest city and in a lot of ways it’s a microcosm of Armenia.

There exists governmental corruption, widespread poverty, and infrastructural neglect.  Sadly, remnants of the 1988 Spitak earthquake can still be seen, from the collapsed steeple of —- Sourp Amenaprgich Church, to the countless families still living without running water and electricity in domiks throughout the city.  However, the city also has incredible natural beauty, rich history, friendly people, and a bright new generation, who are proud Gyumretsis.

During our time in Gyumri I conducted an extremely informal survey amongst people in the city; kids, adults, really anyone I could have a five minute conversation with.  When I asked them about what they saw as the city’s most important needs here were the most consistent responses:

1)      Roads- the roads in Gyumri are abhorrent.  To a naïve eye, they look almost impassable.  To a local, it’s a norm that they have become accustomed to ever since the 70’s/80’s when the last repaving took place.  Potholes, boulders, and pits exist where asphalt should, especially in the residential areas, making it a journey to get anywhere.

2)      Street lights- the city has incredible architecture, and natural beauty, but walking around in the evenings is difficult because most street lights are non-functional or non-existent.  The general gloom leads the city to become a ghost town after dusk.

3)      Trash disposal- just teaching kids in our camp that it’s not okay to throw the wrappers of their sandwiches on the floor in the yard of our school was an ordeal, especially when they routinely watch trash just getting burned nearby.  The idea of an organized trash pickup that comes a certain day of the week and takes the trash to a proper disposal area, along with public trash bins, doesn’t exist and is the reason behind rampant littering.

It sounds really simple when it’s written down like this.  It would make perfect sense for the local government to invest in fixing the roads in the city, which in turn would increase accessibility and ease of transportation (car and foot).  It’s a no-brainer to put in, or repair street lights, which would increase public safety and give life to the city outside Republic Square.  And it would seem logical to set up a system of trash pick-up and disposal which would increase sanitation and beautify the city.  But sadly it’s not that simple.

New York City in the 1980’s was in the grips of one of the worst crime epidemics in its history.  This wave declined in the 1990’s and one of the theories to explain the phenomenon is called the “broken window theory”.  The crux of the theory says that simple societal problems coupled with neglect can have a far reaching impact.  For example, a broken window in a building which is left unrepaired will lead people walking by to think that no one cares, and no one is in charge.  Soon enough more windows will be broken and the sense of disorder will spread.   Things like unpaved roads, non-functional street lights, and lacking sanitation are equivalent to broken windows, and are an invitation to anarchy.

In New York, city officials began by targeting the subway system.  They began by cleaning up all the graffiti, then moved on to busting fare-beaters and drunks.  Arresting those who rode the subway without paying, and those disturbing the peace inevitably meant arresting people with outstanding warrants, and people carrying illegal weapons, and this led to an eventual drop in crime.  The result was that by 1996 New York City became the safest big city in America.

Thankfully, Gyumri does not have serious issues with violent crime, but the same changes New York saw can be replicated here.  The point is that seemingly small changes can bring about revolutionary change.  In a city like Gyumri, properly addressing the issue of roads, lights, and sanitation can lead to an increase in civic pride and a brighter future.

What is needed is the will to do so.

Vache Thomassian

/0 Comments/by
,

Met as a “Yeghbair”; Reunited as an “Unger”

I don’t think people always fully appreciate and understand the greatness of Armenian youth organizations. It’s been almost a full year since I participated in the Homenetmen scouts jamboree where I met new people and formed friendships that would have otherwise never have been formed. The bonds made would last a lifetime, but I sadly left Armenia believing that I would probably never see most of these people again.

And now, a year later, I’m in Armenia once again, this time with the AYF Youth Corps program. While walking up Tumanyan street, I ran into one of the scouts from Armenia that I became friends with last year at the jamboree camp, Karen. It’s difficult and a little cheesy to explain, but I felt such joy in seeing my “yeghbair” once again. After a year of thinking I would only see my friend over facebook, I feel a little ecstatic about this reunification. And none of this wouldn’t happen if it wasn’t for the AYF.

Most people can’t relate to bonds and friendships formed as a result of organizations like the Armenian Youth Federation or Homenetmen, but those who can I think really understand how I feel. Most of the time, it seems these organizations have selfless goals and are based on hard working individuals volunteering their time and resources while expecting little in return other than the satisfaction of contributing to the greater good of their community. I think I now understand that it’s much more than that satisfaction of helping others. It’s relationships formed and new experiences made that are the real rewards for the individual working within these organizations. If it wasn’t for either of these organizations, I would never had these experiences and memories that will last a lifetime.

Shant Mirzaians

/0 Comments/by

Վերածնունդ Հայոց Աշխարհին

Monument commemorating the 50th anniversary of the Armenian genocide in Lebanon. Symbolizes the rebirth of the Armenian Nation.

Ամէն տարի Զատիկի օրը ընտանիքներ քով-քովի գալով կը նշէն ու կը յիշէն Յիսուսի Յարութիւնը: Հայ ընտանիքը այս տարի Ապրիլ 24-ին պիտի յիշէ Յիսուս Քրիստոսի Յարութիւնը եւ ոգեկոչէ Հայոց Ցեղասպանութեան մէկ-ու-կէս միլիոն Հայ նահատակներու վերածնունդը:

Երկար  դարեր շարունակ Հայը ենթարկուած է կոտորածներու, հալածանքներու եւ ապրած է ուրիշին տիրապետութեան տակ: Սակայն, այս բոլոր դժուարաթիւններով հանդերձ, ոչ մէկը յաջողած է մեզ հայ ըլլալէ դադրեցնելէ եւ հեռացնել մեզ մեր կրօնքէն: 1915-ին Թուրք կառավարութիւնը կանխամտածուած ծրագրեց ու գործադրեց մէկ-ու-կէս միլիոն անմեղ հայերու տեղահանումն ու ցեղասպանութիւնը: Այդ անմարդկային ոճրագործութիւններէն ետք հայ ազգին սիրտերը խոցուեցան ու շարունակաբար սգացինք:

Դարերու կորուստները արիւնը, ցաւերն ու արցունքները թող այս Ապրիլ 24-ին քարանան:

-Յիշենք որ Թուրքը չարաչար ձախողեցաւ մէկ հայ իբր նմուշ թանգարանը ցուցադրելու:

-Յիշենք որ ունինք գերիշխան պետութիւն:

-Յիշենք որ ունինք նաեւ հզօր Սփիւռք:

Յիշելով այս նուաճումները հայերը իրենց միասնական ուժերով ու զօրաւոր կամքով պէտք է վեհանձնութեամբ նետուին հայ դատի պայքարի դաշտ: Հայերը այս տարի պէտք է վերահաստատէն իրենց նպատակը ու հաստատ քայլերով պայքարին անոր յաջողութեան:

Այս վերածնունդ է, որպէսզի հայը սորվի ու արժեւորէ անցեալը ու ձգտի կերտելու ապագան:  1920-ական թուականներուն Թեհլիրեաններու ու Շիրակեաններու պէս անձնուրաց հայեր հարուածեցին ցեղասպան կազմակերպողներուն ճակտէն: Տարիներ ետք Թեհլիրեաններու արժանի ժառանգորդները փամփուշտներու գոռոցն ու ռումբերու պայթումի ձայները խուլ ականջները բացին ու արձագանքեցին աշխարհի 4 կողմը:

Այսօ’ր  հայերը զինուած են իրենց իրաւունքներուն վերատիրանալու կամքով, չեն մոռցած իրենց նախահայրերուն կտակն ու պատգամը եւ գիտեն թէ նպատակ մը ձգտելու համար պէտք է պայքարին:

-Թո’ղ այս վերածնունդի օրը հայ աճիւններուն յաւերժական հանգստութիւն ննջէ, գիտնալով թէ Հայ երիտասարդը հաւատքով, կամքով, ու զօրաւոր քայլերով կ’առաջնորդէ հայ դատը հասցնելու իր նպատակին:

-Թո’ղ այս վերածնունդը առիթ ընծայէ վերանորոգելու մեր ուխտը եւ այս նոր թափով պայքարինք աշխատանքով, գրիչով, դիւանագիտութեամբ եւ ուսումով:

-Թո’ղ այս վերածնունդի շրջանին արդարութեան բազուկը հարուածէ ցնցելով ամբողջ աշխարհը:

-Թո’ղ արդարութեան բազուկը քանդէ կաշկանդող բոլոր շղթաները:

-Թո’ղ հարուածէ արդարութեան բազուկը կուլ տալու բոլոր այդ արգելքները որ կը բաժանէ հայ ազգը իր երթէն:

Յիշենք ու անպայման յարգանք մատուցանենք մեր գլխատուած մեծ հայրերը, բռնաբարուած մայրիկներ, հրկիզուած որբերը ու խեղդուած կոյսերը: Բայց նաեւ յիշենք որ իբր առաջին Քրիստոնէութիւն կրօնքը ընդունած երկիրը մենք միշտ ունեցած ենք հաւատք եւ հաւատանք ու ապաւինենք մեր ուժերուն կերտելու Հայոց Աշխարհի Սուրբ Երազ:

Օրինակ առնենք Առիւծ Մհերներէն, Վարդան Մամիկոնեաններէն, Գէորգ Չաւուշներէն, Թեհլիրեաններէն, Լիզպոնի 5 տղոցմէ, Վիգէն Զագարեաններու եւ Սուրբ պայքարի ճամբուն վրայ ինկած մեր ազգի հերոսներէն: Այս հերոսներն ու մեր նահատակները դեռ կը գոռան ու վրէժ կը պահանջէն իրենց գերեզմաններէն: Բայց, իւրաքանչիւր նահատակի ցաւը ու խոր վէրքը պէտք է մեզի շունչ տայ, մեր սրտի տրոփումը դառնայ եւ խօսքի ու գործի վերածուի մեր ընդմէջէն: Մեր նահատակներուն ձայնը բարձրացնենք որպէսզի պատռենք խուլ ականջները աշխարհին լսելի դարձնելու մեր կանչն ու պահանջքը:

Ինչպէս Յիսուս Քրիստոս հանգստացաւ ու Յարութիւն առնելով արժանացաւ երկնքի արքայութեան, թող հայ աշխարհի նահատակները հանգստանան թէ հայ ազգը կը յիշէ իրենց նախնիներուն կտակը, կ’ուխտէ հաւատարիմ մնալ եւ անոր համար պայքարիլ: Թո’ղ անոնց հոգին բարձրանան երկինք ինչպէս եռագոյն դրօշակը որ վաղ թէ ուշ պիտի բարձրանայ Արարատի գագաթին:

/0 Comments/by

FOUR YEARS LATER: The Assassination of a Journalist in Turkey

January 19, 2007.  Istanbul, Turkey.  At this place and on this date, a middle-aged man in a brown suit was shot dead at point-blank range.  The three gunshots that shattered the cool air that day sent shockwaves through his country and the world at large.

Before looking into the identity of this man and the significance he had in life and in death, it is fitting to take a step back and take a good, long look at the city where he lived and died.  Istanbul can be described as a crossroad between East and West, where the mystic Orient melts smoothly into the hustle and bustle of European urban centres.  It can also been seen as a panicked metropolis caught between two competing identities, a microcosm of issues that plague Turkey at large.  Both visions of this city hold true, and one cannot understand the assassination of Hrant Dink without understanding the society – and the city – where he lived and in which life was taken from him.

Dink, ethnically Armenian, was the editor of Agos, a bilingual Turkish-Armenian newspaper. When Agos was founded in 1996, many realised that drastic changes needed to be made within Turkey’s politics and society if it was to become a democratic country.  However, he became one of the very few individuals who would put themselves in danger in order to make that dream a reality.

He spoke out bravely about the need for democratisation, respect towards the freedoms of expression, press and assembly, and sought to dispel the strong taboos against discussion of the Armenian Genocide and Turkey’s Kurdish citizens.  For his activism, he was prosecuted under Article 301 of the Turkish Penal Code, an oft-condemned censorship law that grants the Turkish government the legal authority to imprison anyone who “publicly denigrates the Turkish nation, the Republic or the Grand National Assembly of Turkey”.

As a result of three very public trials, Dink found himself at the receiving end of a large-scale intimidation campaign.  He received death threats (which were ignored by the authorities) and a constant stream of hate clogged his inbox and telephone line.  In his last editorial he wrote, “The judge had made a decision in the name of the ‘Turkish nation’ and had it legally registered that I had ‘denigrated Turkishness.’  I could have coped with anything but this. […] Those who tried to single me out and weaken me have succeeded.”

Hrant Dink was murdered by Ogun Samast, a 17 year old Turkish youth who had travelled 900 km to kill the journalist.  After his arrest, Samast was photographed posing with a Turkish flag, flanked by two proud-looking policemen.  Four years after the crime, observers of Turkish judicial law note that Samast may be released if the murder trial – already criticised for its slow pace – isn’t wrapped up by 2012.

Insufficient Half-Measures

What has changed since January 2007?  Within the administration, not much at all.  Some notable stories that made headlines are the imprisonment of a 15 year old Kurdish girl who was found guilty of throwing rocks during a political rally, the possible banning of Facebook (YouTube has been blocked since 2007), and the proposed dismantlement of a Turkish-Armenian friendship statue.

For over a century, successive Turkish governments have been using shallow half-measures to appease foreign observers and to feign true democratisation.  Homogenisation of the Anatolian peninsula through suppression of ethnic diversity is not a new state policy.  After most Armenians, Greeks and Assyrians had been eliminated by Ottoman leaders during the 1914-1923 genocide, the new Republic focused its attention upon its Arab and Kurdish citizens, subjecting them to policies of forced assimilation.

Use of the Kurdish language in the public sphere was illegal from 1925 to 1991.  Fortunately, over the past 20 years, some new policies have appeared to give Turkey’s Kurdish minority equal standing with their fellow citizens of Turkish ethnicity.  However, Prof. Amir Hassanpour of the University of Toronto looks beneath the surface: “No one can deny that this is a different Turkey.  There is, for example, Kurdish broadcasting by the government on a limited scale.  One should appreciate that it is now possible for media to be published in Kurdish – it is no longer a crime against the state.  What has not changed, however, are the government’s assimilation policies.  These new ‘rights’ are a way to satisfy the European Union, but to maintain the linguicidal policy.”

According to a recent Human Rights Watch report, although Kurds now have the “right” to their own press, newspapers continue to be shut down and their journalists incarcerated based on fictitious ties to terrorism.  Another such “right” is the legalisation of Kurdish-language education, a development which is handicapped, says Dr. Hassanpour, by three strict preconditions: lessons must be given only on weekends, when kids have little incentive to study; teachers must be approved by the government, ensuring that the state’s nationalist discourse is not challenged; and students must be over 12 years old, ensuring that they are brought up “Turkish” during their key formative years.

Winds of Change

Within Turkish society, the development of a conscious and reflective populace can be seen and has to be encouraged.  During Hrant Dink’s funeral, 100 000 people marched down the streets of Istanbul carrying placards which read “We are all Armenian” and “We are all Hrant Dink.”  His weekly newspaper, it should be noted, was a meagre 12 pages long and had a subscriber base of only 6 000 readers in a country of 70 million.  Yet his words rang loudly against the oppressive taboos of the Turkish government and conservative society.

Before his death, in September 2005, a conference about the Armenian Genocide was held at Bilgi University for the first time ever.  Originally set for May, it had to be rescheduled and relocated after the justice minister made charges of treason against its organisers and the courts attempted to censor the speakers.  Since 2007, similar events have included a celebration of the work of Armenian composer and Genocide victim Gomidas, an exhibition of Armenian architecture, and four separate – though painfully small – Genocide commemoration events in Istanbul.

In recent years, crypto-Armenians have been gradually coming out of hiding and openly acknowledging their Armenian lineage.  One of the most moving examples of this is written about in My Grandmother, a book by lawyer Fethiye Cetin.  She tells of how her grandmother, at the age of 90, reveals to her that she is in fact an Armenian, abducted as a young girl from a deportation caravan in the desert and married off to a Turkish man.  Having received unprecedented popularity, Cetin’s book is now in its 7th edition.

In Dink’s absence, his vision of Turkey continues to be pursued by other outspoken members of Turkish society.  Among them are Ragip Zarakolu and his late wife, who have been taken to court over 40 times for the books they publish; Nobel Laureate Orhan Pamuk; Hrant’s son, Arat Dink; and Hasan Cemal, grandson of a genocide mastermind who has drawn attention to and denounced the policies of his ancestor.  These intellectuals are slowly overcoming the monolithic taboos that have fragmented Turkish historical identity and are paving the way for a new – and more honest – Turkey.

Reflections

Although Hrant Dink died four years ago, his memory and legacy live on.  Every year following Dink’s assassination, thousands have gathered outside his office.  They stand together not only to commemorate, but also to show the state that they have not forgotten the way in which their government betrayed their fellow Istanbulu.

As we commemorate Hrant’s death every January 19th, we cannot help but look back as we move forward.  There must come a time when instead of immortalising genocidaires by naming streets and erecting statues in their honour, the government of Turkey will choose to celebrate the true heroes of its history: the hundreds of Turks and Kurds who saved Armenians in 1914-1923.

Only through honest introspection can Hrant Dink’s dream be realised: a Turkey which accepts its past and respects the rights of all its citizens, regardless of ethnicity.  In the meantime, we wait with bated breath, wary of when the next gunshot will ring.

/0 Comments/by
© 2018 AYF West. All Rights Reserved.